Zamek Stary Książ w Wałbrzychu to malownicze ruiny zamku położone na Pogórzu Wałbrzyskim na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego. Stary Książ to historia romantycznych XVIII-wiecznych ruin wybudowanych na pozostałościach prawdziwego średniowiecznego zamku. Dawniej sztuczne ruiny zamku stanowiły jedną z najważniejszych atrakcji w regionie. Stary Książ znajduje się w bliskiej odległości od popularnego i chętnie odwiedzanego (nowego) Zamku Książ. Ruiny zamku stanowią doskonały cel wędrówek dla tych osób, które chciałyby zobaczyć coś więcej zwiedzając Książ i okoliczne tereny.
Historia Zamku Stary Książ
Historia Zamku Stary Książ (niem. Alte Burg, Alte Burg Fürstenstein), tak samo jak jego nazwa, związana jest z głównym Zamkiem Książ. To, co dziś możemy oglądać, to ruiny sztucznego zamku wybudowanego pod koniec XVIII wieku. Budowa Starego Książa rozpoczęła się w roku 1794, a jej zleceniodawcą był hrabia Hans Heinrich VI von Hochberg, będący ówcześnie właścicielem Zamku Książ. Hrabia von Hochberg zlecił zaprojektowanie zamku Christianowi W. Tischbeinowi – artyście związanemu od lat z rodziną Hochbergów. Budowla powstała od razu jako romantyczne pół ruiny, stylizowane na stary gotycki zamek. Było to jednak coś więcej niż tylko kilka ścian, które widzimy dzisiaj. Budowla miała tylko przypominać ruiny. Na samym dole znajdowała się restauracja dla gości. Na pierwszym piętrze zorganizowano zaś salę, w której urządzono małą zbrojownię tzw. salę rycerską. W zamku umieszczono wiele cennych pamiątek i trofeów pochodzących ze zbiorów Hochbergów. Jednym z cenniejszych przedmiotów w zbiorach było łóżko polowe króla Prus Fryderyka Wielkiego, na którym spał w czasie bitwy pod Dobromierzem. Zamek posiadał także swoją własną kaplicę, sypialnię, galerię obrazów, a z jego dziedzińca i punktu widokowego turyści mogli podziwiać okoliczne tereny. Stary Zamek Książ służył Hochbergom do przyjmowania ważnych gości, urządzania przyjęć i zabaw. Był również chętnie odwiedzany przez zwykłych turystów, zwłaszcza kuracjuszy z pobliskiego uzdrowiska Szczawna-Zdroju. Niektórzy powiadają, że budowa Starego Książa miała przyczynić się do odciągnięcia ruchu turystycznego z głównego zamku Hochbergów.
Powszechnie uważa się, że Zamek Stary Książ to tylko pozostałości po XVIII-wiecznych sztucznych ruinach. Ruiny te jednak zostały wybudowane na pozostałościach prawdziwego średniowiecznego zamku, którego budowę datuje się na II połowę XIII wieku. Potwierdziły to badania archeologiczne prowadzone w latach 90. ubiegłego wieku pod kierownictwem Krzysztofa Jaworskiego. Prawdopodobnie szczątki tej pierwszej warowni posłużyły Hochbergom do budowy romantycznych ruin Starego Książa. Co więcej, w toku badań okazało się, że XIII-wieczny zamek został wybudowany na jeszcze starszym założeniu obronnym. Prawdopodobnie wcześniej istniał już w tym miejscu gród datowany na IX–X wiek. Tak więc geneza Starego Książa jest znacznie starsza niż można by przypuszczać. Dobrze widoczne pozostałości wałów tego grodu rozciągają się pomiędzy dwoma drogami prowadzącymi na zamek. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że gród ten wznieśli Wielkomorawianie, próbując rozszerzyć swoje wpływy na tę część Sudetów. Dopiero później, pod koniec XIII wieku, został wzniesiony murowany zamek, należący prawdopodobnie do księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I Surowego.
Kres historii Starego Książa, przynajmniej takiego jakiego znamy z przedwojennych pocztówek, nastąpił tuż po zakończeniu wojny. W maju 1945 roku zamek został splądrowany przez żołnierzy Armii Czerwonej, a następnie podpalony. Ogień miał zostać wzniecony w celu zatarcia śladów kradzieży, choć mógł zostać zaprószony również przypadkiem. Pożar strawił drewniane fragmenty zamku i jego wyposażenie. Na jedynym zachowanym zdjęciu po pożarze widać, że wciąż jeszcze stoją zamkowe mury. Zapewne musiały one runąć znacznie później, w wyniku oddziaływania warunków atmosferycznych, a także – niestety – w wyniku działalności okolicznych mieszkańców.
Zwiedzanie Zamku Stary Książ
Zamek Stary Książ położony jest na Pogórzu Wałbrzyskim w Książańskim Parku Krajobrazowym. Od głównego Książa – czasem zwanego nowym Książem – oddziela go przełom rzeki Pełcznicy, potocznie nazywanym wąwozem Książa. Dodatkowo zamek znajduje się na terenie rezerwatu przyrody „Przełomy pod Książem koło Wałbrzycha”. Choć dziś Stary Książ jest tylko cieniem dawnej XIX-wiecznej romantycznej ruiny, to wciąż przyciąga ciekawskich turystów. Do zamku można dostać się jedynie piechotą, prowadzi do niego kilka szlaków turystycznych. Wędrówkę można rozpocząć z dzielnicy Szczawienko w Wałbrzychu lub z Pełcznicy w Świebodzicach. Dla odważniejszych turystów istnieje trasa turystyczna łącząca nowy Zamek Książ ze Starym Książem. Przebiega ona mostkami zawieszonymi nad przepaściami wzdłuż Wąwozu Książ, ze względu na jej charakter trasa została ochrzczona „diabelskimi mostkami”. Wejście na zamek jest całkowicie darmowe. Na samym zamku zachowało się niewiele z dawnej romantycznej ruiny, pomimo tego sterczące fragmenty murów wciąż mają swój niezwykły urok. Po przejściu przez dziedziniec zamku na końcu skalnego cypla znajduje się punkt widokowy, z którego widać położony po drugiej stronie nowy Zamek Książ.
Uwaga! Miejsce jest swobodnie dostępne dla turystów w związku z tym nie obowiązują tutaj żadne bilety wstępu ani godziny otwarcia.
