Zamek Książ w Wałbrzychu to największy zamek na Dolnym Śląsku i trzeci pod względem wielkości zamek w Polsce. Monumentalny i pięknie położony, na skalnym cyplu, otoczony przełomem rzeki Pełcznicy. Dawniej stanowił rodową siedzibę Hochbergów, jednej z najbogatszych rodzin w Niemczech. W czasie II wojny światowej przebudowywany na potrzeby realizacji projektu Riese. Dziś Zamek Książ stanowi jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych Dolnego Śląska.
Historia Zamku Książ
Zamek Książ (niem. Fürstenstein) został wybudowany na skalnym cyplu otoczonym z trzech stron wąwozem (przełomem) rzeki Pełcznicy. Powszechnie budowę zamku przypisuje się księciu świdnicko-jaworskiemu Bolkowi I Surowemu. Po raz pierwszy zamek wzmiankowany był w 1293 roku, jako element tytularny Bolka I – Bolko dei gratia dux Slesie et dominus de Wrstenberc – Bolko z Bożej łaski książę Śląska i pan na Książu. Tytuł „pana na Książu” (pana na Fürstenbergu) był konsekwentnie używany przez kolejnych książąt z linii świdnicko-jaworskiej. Inną sprawą jest to, o który Książ chodziło w tytule – nowy opisywany w tym artykule, czy tzw. Stary Zamek Książ leżący po drugiej stronie wąwozu. Ta kwestia wciąż pozostaje nierozwikłana. Po raz kolejny zamek wzmiankowany był w 1355 roku jako castrum Fürstinberg. Za czasów Bolka II Małego na zamku funkcję burgrabiego pełnił Bernard von Zedlitz. Po śmieci Bolka II i przejściu księstwa do Korony Czeskiej na zamku wielokrotnie zmieniali się właściciele i zarządcy. Warto tu odnotować, że w 1463 roku warownia stała się własnością króla Czech Jerzego z Podiebradów, a ten z kolei obsadził go swoim zaufanym namiestnikiem. W trakcie walk o tron czeski Zamek Książ był kilkukrotnie oblegany przez wojska króla Węgier w Macieja Korwina. W tym czasie Książ należał do Hansa Schellendorfa – stronnika Jerzego z Podiebradów. Ostatecznie zamek został zdobyty w 1482 roku.
Nowa era w historii Zamku Książ rozpoczęła się w 1509 roku, kiedy to zamek wraz z przynależnymi dobrami (3 miasta i 31 wsi) został kupiony za 10 tys. kop praskich groszy przez Konrada I von Hoberga. Hobergowie byli rodem pochodzącym z Miśni, przybyłym na Śląsk pod koniec XIII wieku. Z czasem ród ten zmienił swoje nazwisko na Hohberg, a później na Hochberg. Hochbergowie złotymi zgłoskami zapisali się w historii Książa. Zamek był ich własnością (dobrem dziedzicznym), aż do czasów II wojny światowej. Przez ten czas obiekt był kilkukrotnie przebudowywany. Ważniejsze zmiany miały miejsce w XVII, XVIII i XX wieku. Warto tu wspomnieć o przebudowie w latach 1718–1734 za czasów Konrada Ernsta Maksymiliana. W jej trakcie dobudowano do zamku część barokową z okazałą Salą Maksymiliana, którą dziś możemy podziwiać w czasie zwiedzania zamku. Ostatecznie w wyniku kolejnych przebudów zamek utracił niemalże całkowicie swoje cechy obronne, stając się de facto rezydencją, pałacem.
Współczesny wygląd zamku jest efektem gruntownej ostatniej przebudowy, która miała miejsce na początku XX wieku. Równie istotne były prace budowlane prowadzone przez nazistowską Organizację Todt w latach 1944–1945. Wtedy to znaczna część wnętrz Książa uległa zniszczeniu, a zamkowy skalny cypel, na którym od wieków stoi warownia, został podziurawiony siecią podziemnych korytarzy. Pisząc o współczesnej historii zamku nie sposób nie wspomnieć o ostatnich mieszkańcach i właścicielach Książa – rodzinie von Hochberg. Był nim książę Jan Henryk (Hans Heinrich) XV Hochberg von Pless i jego żona angielka księżna Daisy (właściwie Maria Teresa Oliwia z domu Cornwallis-West). Mieli trzech synów: najstarszego dziedzica fortuny Hansa Heinricha, Aleksandra i najmłodszego Bolka. Niestety ich małżeństwo nie przetrwało próby czasu i pierwszowojennej zawieruchy. Daisy przeszła do historii przede wszystkim jako ciepła i troskliwa osoba, zaangażowana w działalność charytatywną i społeczną. Na zamku mieszkała do 1940 roku, kiedy to została przeniesiona do willi w Wałbrzychu, a sam zamek został wówczas skonfiskowany przez państwo niemieckie.
Zwiedzanie Zamku Książ
Zamek Książ położony jest na obszarze Pogórza Wałbrzyskiego, na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego. Administracyjnie zamek znajduje się na terenie miasta Wałbrzych. Poniżej zamku płynie w wąwozie (przełomie) rzeka Pełcznica, a obszar ten został objęty ochroną prawną w postaci rezerwatu przyrody „Przełomy pod Książem koło Wałbrzycha”. Zamek Książ w Wałbrzychu należy do jednych z najchętniej i najliczniej odwiedzanych atrakcji turystycznych na Dolnym Śląsku. To największy zamek w regionie i trzeci pod względem wielkości w Polsce (po Malborku i Wawelu). Monumentalny i pięknie położony na skalnym cyplu, otoczony przełomem rzeki Pełcznicy. Ponadto Książ był zawsze miejscem owianym tajemnicą, głównie ze względu na swoją drugowojenną historię. To wszystko sprawia, że zamek jest licznie odwiedzany przez turystów. Zamek Książ udostępniony jest do zwiedzania przez cały rok. W sezonie dla turystów otwarte są także książańskie tarasy. Dodatkowo można zakupić bilet łączony, upoważniający do zwiedzania pobliskiej stadniny i palmiarni. W 2018 roku do zwiedzania udostępniono również podziemia zamku, wydrążone w czasie II wojny światowej w ramach projektu Riese. Oferta zwiedzania zamku jest wciąż poszerzana, dlatego należy zawsze sprawdzać aktualne informacje na oficjalnej stronie internetowej.
Aktualne informacje na temat zwiedzania Zamku Książ (godziny otwarcia, cennik, dojazd itp.) dostępne są na stronie:
Uwaga! Ponieważ często w obiektach zmieniają się warunki zwiedzania, godziny otwarcia, cennik itp. polecamy za każdym razem sprawdzać aktualne informacje na stronie www.
